ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΩΝ

κ. ΕΙΡΗΝΗΣ ΓΙΑΝΝΑΔΑΚΗ ΣΤΗΝ ΠΑΝΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ της 11-12-2013


Κυρίες και Κύριοι προσκεκλημένοι μας

Σας ευχαριστούμε που  ήρθατε γιατί η δικαιοσύνη είναι υπόθεση  όλων μας.

 Κυρίες και Κύριοι   δικαστές

Μόνο όσοι εθελοτυφλούν, δεν αναγνωρίζουν ότι τα κακώς κείμενα  της Ελληνικής Δικαιοσύνης  είναι πολλά   και ότι διαδοχικές κυβερνήσεις  δεν επέτυχαν να  τα θεραπεύσουν. Προσπάθειες έγιναν πολλές , και δυστυχώς  πολύ περισσότερες  από ότι χρειάζεται. Ριζικά μέτρα  πάντως αλλά και τολμηρές λειτουργικές  μεταβολές στο πιο νευραλγικό   κομμάτι  της πολιτείας μας  δεν έχουν ληφθεί, επειδή ακριβώς  οι νομοθέτες μας, δεν ξεκινούν  με γνώμονα  τον ορθό ρόλο της Δικαιοσύνης  σε μια δημοκρατική  Πολιτεία. Επειδή όσο εντατική όσο  καλοπροαίρετη και αν είναι  η νομοθετική  δραστηριότητα   που καταπιάνεται  με επιφανειακά , συμπτωματικά  εξανθήματα  είναι χαμένος κόπος.  Συνέπεια ήταν η περαιτέρω επιδείνωση και υποβάθμιση του κύρους και της ανεξαρτησίας της  δικαστικής λειτουργίας.

Ωστόσο  η ανοχή  απέναντι  σ’ αυτήν την ελεύθερη πτώση,  στο συνεχές της υποβάθμισης  από ένα σημείο  και ύστερα  γίνεται συνενοχή Και αυτό πρέπει να μας  προβληματίσει όλους.

Οι δικαστικοί λειτουργοί  μιλούν.  Το πρόβλημα είναι ποιος τους ακούει. Οι  συζητήσεις ,  των δικαστικών ενώσεων  με τους εκπροσώπους της Πολιτείας κινούνται σχεδόν πάντα σε ένα επίπεδο  μάλλον δύσκαμπτο και μάλλον αδρανές χωρίς πρακτικά αποτελέσματα  γεγονός που διαιωνίζει  τα προβλήματα  και  οδηγεί  σε κατάσταση  απραξίας

Ανέκαθεν  η πολιτεία   αντιμετώπιζε  τη Δικαιοσύνη ως διεκδικητή -τίνος πράγματος δεν ξέρουμε- και όχι ως συμπορευτή στην προσπάθεια  για την οργάνωση και εύρυθμη λειτουργία της δικαιοσύνης . Και δεν εννοώ   πρόσωπα. Απεναντίας, η, άμεση και θετική ανταπόκριση του σημερινού υπουργού  Δικαιοσύνης  στα προβλήματα που θέτουν οι δικαστικοί λειτουργοί    είναι ένα θετικό συστατικό .

Η απαίτηση  όμως   για αποτελεσματική δικαιοσύνη στη χώρα μας θέτει επί τάπητος  ποικίλα –σημαντικά  προβλήματα, τα οποία αντιμετωπίστηκαν   μέσα  από μια καθαρά  δημοσιολογική προσέγγιση .Σήμερα παραμερίζονται    στο όνομα της δημοσιονομικής  προσαρμογής   στα πλαίσια  της οποίας  και  φαίνεται  ότι  οριοθετούνται   πλέον .  Ωστόσο η μονοσήμαντη    και μονοδιάστατη  οικονομική θεώρηση    της τρέχουσας κατάστασης  της  Δικαιοσύνης  είναι ένα τεράστιο  λάθος , γιατί τα  δεδομένα  της ελληνικής δικαιοσύνης, επηρεάζουν  και κρίνουν  την  αποτελεσματικότητα  του  συστήματος  απονομής της δικαιοσύνης, που συναρτάται με την  ποιότητα της δημοκρατίας μας,  το κράτος δικαίου  αλλά και την οικονομία της χώρας μας. Γιατί οι αρχές και προϋποθέσεις  για  ένα αποτελεσματικό  δικαστικό σύστημα  που  δεκαετίες επαναλαμβάνουμε δεν είναι δικά μας  επινοήματα  αλλά ενσωματωμένες στη   φύση και ουσία του θεσμού της Δικαιοσύνης.

Προσέξτε  παρακαλώ:

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Δικαιοσύνης  επισημαίνοντας  την αναγκαιότητα  της αποτελεσματικότητας  των εθνικών συστημάτων δικαιοσύνης , υπογραμμίζει  ότι είναι ζωτικής σημασίας  για την οικονομία και τη βελτίωση  του επιχειρηματικού και επενδυτικού κλίματος και διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και την επάνοδο στην ανάπτυξη .

Στη σχετική  έκθεση της Επιτροπής  αναφέρεται   ότι η εμπειρία στα κράτη μέλη που  υπόκεινται στην οικονομική προσαρμογή  δείχνει ότι οι ελλείψεις στην ποιότητα, ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα  ενός συστήματος δικαιοσύνης   αυξάνουν  τις αρνητικές επιδράσεις στην  ανάπτυξη και υπονομεύουν την εμπιστοσύνη των πολιτών και των επιχειρήσεων στα θεσμικά όργανα της δικαιοσύνης. Ως απαραίτητα στοιχεία   για ένα αποτελεσματικό σύστημα απονομής της δικαιοσύνης καταγράφονται , η οργάνωση   της δικαστικής λειτουργίας, ο προϋπολογισμός για τα δικαστήρια, ο αριθμός των δικαστών, η χρήση τεχνολογιών, για την καταγραφή και τη διαχείριση των υποθέσεων καθώς και για την επικοινωνία και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ   των δικαστηρίων και του περιβάλλοντός τους , ο χρόνος έκδοσης  και  η ποιότητα  των δικαστικών αποφάσεων.

Για την ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων  σημειώνεται  ως σημαντική η συνεχής κατάρτιση ,η εξειδίκευση, και  βελτίωση των δεξιοτήτων   των δικαστικών λειτουργών  σε όλη τη σταδιοδρομία τους λαμβανομένης  υπόψη της συνεχούς ανάπτυξης της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας, ενώ η αντίληψη για την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης   καταγράφεται  ως  ένα  δομικό στοιχείο  και για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων.

Κυρίες και Κύριοι

Είναι αμφίβολο αν υπάρχει  κράτος στην Ευρώπη  που να συναγωνίζεται τις κυβερνήσεις μας στη νομοθετική παραγωγή, για την οργάνωση της δικαστικής λειτουργίας , και για την επιτάχυνση  απονομής της δικαιοσύνης. 

Η ίδια αυτή πληθώρα  νομοθετημάτων, δείχνει  ότι τα βαθύτερα αίτια της  κατάστασης δεν διαγνώστηκαν  ή αν διαγνώστηκαν,   που είναι  το πιθανότερο, οι ίδιοι οι κυβερνήτες  αδυνατούν  ηθελημένα  να τα  αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά.

Γιατί  χωρίς αμφιβολία στις σημερινές  συνθήκες οικονομικής προσαρμογής της χώρας μας  οι ελλείψεις στο σύστημα  Δικαιοσύνης σχεδόν όλων όσων προαναφέρθηκαν,αποτελούν τεκμήριο υστέρησης και αναποτελεσματικότητας του συστήματος απονομής  της δικαιοσύνης με όλες τις προαναφερθείσες  αρνητικές επιπτώσεις.

Και τούτο γιατί η  δικαιοσύνη στη χώρα μας δομείται  με πρόχειρα, πυροσβεστικού χαρακτήρα  μέτρα όταν το πρόβλημα λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις .

Επιτακτικό αίτημα και σημαντικός στόχος τίθενται σχεδόν πάντα η επιτάχυνση  στην απονομή της δικαιοσύνης ,   που  βεβαίως ουδείς αμφισβητεί ότι  αποτελεί σημαντικό στοιχείο αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας. Σπανίως όμως  , σχεδόν καθόλου  γίνεται λόγος  για ποιοτική δικαιοσύνη 

Πράγματι το ζήτημα της καθυστέρησης απονομής της δικαιοσύνης  είναι μέγα.Τα νούμερα των εκκρεμών υποθέσεων , καθό μέρος τουλάχιστον  αφορούν  τα διοικητικά δικαστήρια, που έχω την τιμή να εκπροσωπώ,  είναι εντυπωσιακά . Το πρόβλημα όμως  που η πολιτεία μας  ανακάλυψε    τα τελευταία χρόνια    δεν είναι καινούργιο. Είχε  επισημανθεί  από τα μέσα της δεκαετίας  του  1990, πήρε  ιδιαίτερα ανησυχητικές διαστάσεις από τις αρχές του 2000,και έγινε ανεξέλεγκτο στα μέσα της δεκαετίας. Είχε άλλωστε επισημανθεί από το 2010 και με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι αιτίες είναι πολλές και σύνθετες και η ανάλυσή  τους  απαιτεί χρόνο. Δεν μπορώ όμως να μην επισημάνω  ότι  κύρια αιτία  της  συμφόρησης  των δικαστηρίων  από υποθέσεις αποτελεί η  πλήρης αδυναμία  της πολιτείας, να οργανώσει το σύστημα  των διοικητικών διαφορών, κυρίως όμως και προεχόντως να θεραπεύσει  τα φαινόμενα  παθογένειας  του  Δημόσιου Τομέα  η αναποτελεσματική και δυσλειτουργική δράση του  οποίου όχι μόνο αποτελεί πηγή παραγωγής πληθώρας διοικητικών διαφορών, αλλά και κύριο παράγοντα δυσλειτουργίας των δικών  καθώς  και κάθε προσπάθειας  εξωδικαστικής επίλυσης  των διαφορών . 

Το ζήτημα   της εκκαθάρισης  των υποθέσεων  συναρτάται  άμεσα με την φέρουσα ικανότητα των δικαστηρίων    και τις  υπάρχουσες υποστηρικτικές δομές οι οποίες στη χώρα  μας είναι ανύπαρκτες. Ο μεγάλος και συνεχώς αυξανόμενος  αριθμός των υποθέσεων τελεί σε αναντιστοιχία με τη δυνατότητα  απορρόφησης

Η επιμόρφωση αλλά και η υποστήριξη των δικαστών με μέσα σύγχρονης τεχνολογίας   είναι μηδενική  , Τα κενά σε οργανικές θέσεις δικαστών και υπαλλήλων  είναι μεγάλα  Οι Κενές οργανικές θέσεις των διοικητικών  δικαστών  ανέρχονται στις 114 και των υπαλλήλων  και επιμελητών στις 395. Σχέδιο μηχανοργάνωσης- όχι όλων-ορισμένων δικαστηρίων που  ήταν στα σκαριά εδώ και κάμποσα χρόνια, από το 2004,αν θυμάμαι καλά, δεν γνωρίζουμε  τι απέγινε, ενώ ανακαλύπτουμε  δικαστήρια κυρίως στη περιφέρεια – γιατί υπάρχουν και του Πειραιά-που στεγάζονται  σε άθλια, επικίνδυνα  διαμερίσματα πολυκατοικιών,  χωρίς, ασφάλεια, χωρίς   ίντερνετ με πεπαλαιωμένα φαξ και τηλέφωνα που δεν λειτουργούν. Η  μετεγκατάστασή τους  συναντά  αφόρητες δυσκολίες,  είτε  λόγω   της αδιαφορίας -  άρνησης των αρμόδιων να  παραχωρήσουν  κατάλληλα    κτίρια είτε γιατί σκοντάφτει στα έξοδα   μεταφοράς. Τα παραδείγματα δυστυχώς αφθονούν.

Θα ήταν αφελές να πιστέψει κανείς  ότι το πρόβλημα της  γενικευμένης καθυστέρησης σε όλα σχεδόν τα δικαστήρια της χώρας οφείλεται στην καθυστέρηση που  παρουσιάζουν μεμονωμένοι   δικαστές  στην έκδοση αποφάσεων.Και στερείται   σοβαρότητας,- επιτρέψτε μου την  έκφραση- η αντιμετώπιση του προβλήματος με την μετάθεση των ευθυνών   στους δικαστικούς λειτουργούς και τη νομοθέτηση σωρείας  τιμωρητικών διατάξεων για όσους καθυστερούν στην έκδοση αποφάσεων.Οι διατάξεις αυτές, του ν. 4055/2012 με τις οποίες  οι δικαστικοί λειτουργοί αντιμετωπίζονται ως φυγόπονοι και υπαίτιοι για  τα δομικά και συστημικά προβλήματα της  δικαιοσύνης, αποτελούν ευρωπαϊκή πρωτοτυπία, προσβάλουν και υποβαθμίζουν  τον ρόλο του δικαστή. Γιατί όπως σωστά  γράφτηκε «οι ποινές έχουν προορισμό να εκφοβίζουν όσους δεν έχουν πρόθεση να παρανομήσουν.»

Η Ελληνική Πολιτεία,  που  φέρει και τον μεγαλύτερο βαθμό ευθύνης για την σημερινή κατάσταση του δικαστικού  συστήματος, πρέπει επιτέλους, να αντιληφθεί  ότι δεν μπορεί να αυτοαπαλλάσεται, γιατί το ζήτημα της  οργάνωσης της δικαστικής λειτουργίας  και η ενίσχυση των υποδομών της  δεν είναι  εσωτερική υπόθεση των  δικαστών .Αλλού, λοιπόν, πρέπει να εστιάσει η κάθε κυβέρνηση, αν θέλει   αποτελεσματική και έγκαιρη  απονομή της δικαιοσύνης και πάντως  όχι στη συνεχή απομείωση του δικαιώματος δικαστικής προστασίας, το οποίο έχει συνταγματικό όριο.

 Κυρίες και Κύριοι

Οι  έλληνες πολίτες  φαίνεται ότι δεν εμπιστεύονται  τη Δικαιοσύνη και  το επιβεβαιώνει η έρευνα με στοιχεία του παγκόσμιου οικονομικού φόρουμ, που δόθηκε στη δημοσιότητα από την Κομισιόν πριν από καιρό . Με βάση τις απαντήσεις της έρευνας στην ερώτηση «Σε ποιο βαθμό είναι η δικαστική εξουσία στη χώρα σας, ανεξάρτητη από τις επιρροές των μελών της κυβέρνησης, των πολιτών ή των επιχειρήσεων»  τα αποτελέσματα για τη χώρα μας είναι απογοητευτικά.

Η Ερωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι η Ελλάδα έρχεται 98η ανάμεσα σε 144 χώρες παγκοσμίως, όσον αφορά την αντίληψη των πολιτών για την ανεξαρτησία των συστημάτων Δικαιοσύνης στη χώρα τους. Βάσει των ίδιων στοιχείων, η Ελλάδα κατατάσσεται 24η στην ΕΕ, όσον αφορά την αντίληψη περί «ανεξαρτησίας» των δικαστικών συστημάτων και ακολουθούν η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Σλοβακία..Και εδώ παρουσιάζεται  καθαρά η αποτυχία  του κράτους μας. Γιατί όταν περιορίζεται και παραγκωνίζεται η   ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας , ανοίγει πλατύτερα η πόρτα  για τη διαφθορά, για κομματικά συμφέροντα , καταχρήσεις, ευνοιοκρατία, δωροδοκία  και  τα άλλα αμαρτήματα , που ουσιαστικά  καταργούν την κυριαρχία του νόμου  και τις ελευθερίες του πολίτη.

Δεν είναι  λίγες οι  φορές που,  η νομοθετική και εκτελεστική  εξουσία, έχει  αμφισβητήσει  , ενεργά και  κατά τρόπο άκομψο τη διάκριση  των εξουσιών και  το  ανεξάρτητο  της δράσης  και των  παρεμβάσεων  της δικαιοσύνης. Αυτή η ενδημική  επανάληψη  κάθε λογής αμφισβητήσεων εις βάρος της  Δικαιοσύνης , που ενισχύεται και από τα ΜΜΕ, μαρτυρεί  πως δεν αρέσουν στα κόμματα   δικαστές ανεξάρτητοι,  παρά   τις επίσημες   και θεσμικές διαβεβαιώσεις τους για ανεπιφύλακτο σεβασμό  στο θεσμό της  ανεξάρτητης δικαιοσύνης, Δεν μπορούν, -δεν θέλουν να πειστούν,  ότι  αυτό είναι απαραίτητο  στοιχείο της δημοκρατίας , ότι άλλοι πρέπει να νομοθετούν άλλοι να κυβερνούν  και άλλοι να δικάζουν. Και  αυτή  η  προσπάθεια συνειδητής  αποδυνάμωσης και υποβάθμισης   της Δικαιοσύνης δημιουργεί  εύλογα  ερωτήματα που δεν αφήνουν αδιάφορη τη λαϊκή συνείδηση. Κάπως έτσι , για παράδειγμα  φθάσαμε  στις ακραίες εκφράσεις «ποιοι είναι αυτοί οι κύριοι που αναστέλλουν τον Βοτανικό;» που ακούστηκαν πριν από καιρό  από Δήμαρχο  με αφορμή  απόφαση του Σ.τ.Ε

 Κυρίες και κύριοι  εκπρόσωποι  της πολιτικής εξουσίας

Μας  είναι πολύ δυσάρεστο απευθυνόμενοι  σε προσκεκλημένους μας   να  σας υπενθυμίζουμε γνωστές   συνταγματικές διατάξεις . Γνωρίζετε λοιπόν πολύ καλά  το άρθρο  88 του Συντάγματος, τη νομολογία των ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας μας-την χρησιμοποιήσατε άλλωστε για ίδιο όφελος-αλλά και εκείνων των άλλων ευρωπαϊκών χωρών  για τις αποδοχές των δικαστικών λειτουργών  και την  σημασία  τους για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης   Η πρακτική σας  όμως,  όχι μόνο δεν εμμένει στο γράμμα του Συντάγματος, αλλά, ψηφίσατε  δυσανάλογες περικοπές  των αποδοχών  μας,50-60% περίπου, χωρίς  ανάλογες  περικοπές των δικών  σας  αποδοχών   Ακόμη και τώρα που τα οικονομικά δεδομένα  της χώρας μας αλλάξανε, δεν το συζητάτε καν. Το προσπερνάτε. Το παραβλέπετε. Αδιαφορείτε. Σιωπάτε .Και είναι πρόκληση η δήλωση του Προέδρου της Βουλής ότι δεν  γίνεται να μειωθούν οι αποδοχές των βουλευτών γιατί συνδέονται με τις αποδοχές των δικαστών.

Επιτέλους  όμως πρέπει να αποφασίσουμε τι είδους δικαστή θέλουμε  Ζητάμε από τον Δικαστή να είναι και ανεξάρτητος, και ευπρεπής και, εξαιρετικός  νομικός και  με ισχυρή προσωπικότητα, Δηλαδή όχι κάτι το συνηθισμένο..Και η απορία  μας είναι πολύ συγκεκριμένη . Σε ποια δεδομένα  μπορεί να στηριχθεί  αυτή η απαίτηση. Μπορούμε να  έχουμε  τέτοιους  δικαστές , με όλα όσα προαναφέρθηκαν  και με αποδοχές 1500 -2000 ευρώ τον μήνα,  γιατί τόσες είναι  οι αποδοχές  των δικαστών  του πρώτου βαθμού.  Μην παρεξηγείτε  τον τόνο  μου.  Αυτό που θέλω να πω είναι  ίσως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. Η επιφανειακή προσέγγιση των πάντων.

Αυτή  σε γενικές γραμμές  είναι η περιγραφή  μιας άσχημης κατάστασης στη Δικαιοσύνη με την μορφή της απλής χωρίς εξωραϊσμό διαπίστωσης  Αν ήθελε να την περιγράψει κανείς  με συγκεκριμένα παραδείγματα  θα ερχόταν σε δύσκολη θέση  και μόνο από το γεγονός  του τι να παραλείψει. Πάντως εκείνο που δεν πρέπει να παραλείψει κανείς  είναι η δική του προσωπική  ευθύνη  γιατί  όλοι, πολιτικοί, δικηγόροι και δικαστικοί λειτουργοί  έχουμε μερίδιο ευθύνης  για ότι κακό  συμβαίνει  στη δικαιοσύνη.

Κυρίες και Κύριοι 

Δεν πιστεύουμε  ότι η Δικαιοσύνη στη Χώρα μας κινδυνεύει να χάσει τον προσανατολισμό της από εκείνους που  άλλοτε την στοχοποιούν και άλλοτε την εξυμνούν, ούτε και από τις υπέρμετρες μισθολογικές περικοπές. Κινδυνεύει όμως από την απογοήτευση , την κούραση της  παραλυτικής αδιαφορίας  των αρμοδίων. Κινδυνεύει κυρίως από  την νοοτροπία των πολιτικών μας  και  την έλλειψη προοπτικής

Σας ευχαριστώ πολύ